Edukacja

5C – czyli kanon oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstwa


Kredyt kupiecki wspomaga sprzedaż. Ale z drugiej strony, każda niespłacona faktura jest poważnym kosztem dla przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa bankrutują, zdarzają się też nieuczciwi klienci. Decyzja czy udzielić kredytu kupieckiego oraz w jakiej wysokości go udzielić jest niezwykle istotna z punktu widzenia zarządzania należnościami. Metodyczna ocena zdolności kredytowej kontrahentów wspomaga podejmowanie słusznych decyzji kredytowych przedsiębiorstwa. Jak to zrobić najlepiej?

Istnieje wiele różnych systemów stosowanych w celu dokonania oceny zdolności kredytowej. Wszystkie opierają się jednak na tych samych zasadach, polegających na ocenie przedsiębiorstwa oraz czynników zewnętrznych w jego otoczeniu. Najprostsza analiza kredytowa polega na ustaleniu i ocenie tradycyjnych wskaźników mierzalnych, tj. płynności i rentowności, oraz niemierzalnych, np. możliwości zbytu i perspektyw rozwojowych. W myśl tych założeń, anglo-amerykańska praktyka bankowa podpowiada bardzo przydatne ramy oceny ryzyka kredytowego, zwane 5C. Nazwa ta nawiązuje do pierwszych liter angielskich odpowiedników pięciu kryteriów oceny ryzyka kredytowego, tj.:

  1. CHARACTER – charakter, osobowość, kwalifikacje kredytobiorcy
  2. CAPACITY – wypłacalność, możliwości wynikające z bieżącej sytuacji (np. portfel zamówień) i perspektywy na przyszłość
  3. COLLATERAL – zabezpieczenia spłaty kredytu
  4. CAPITAL – posiadany kapitał
  5. CONDITIONS – uwarunkowania, sytuacja koniunkturalna w branży

Coraz częściej do powyższego zestawu dodaje się również 6-te C, tzn. CONFIDENCE (zaufanie, zdolność do utrzymania działalności).

5C nie jest gotową metodologią oceny zdolności kredytowej a znakomitym podsumowaniem wszystkich czynników jakie powinny być wzięte pod uwagę przy ocenie możliwości udzielenia kredytu kupieckiego. Co zatem oznaczają poszczególne kryteria oceny?

 

CHARACTER (charakter)

Charakter odnosi do charakteru przedsiębiorstwa oraz jego zarządu. Kredytu kupieckiego chcemy bowiem udzielić jedynie tym firmom, których zarząd działa uczciwie i w dobrej wierze, oraz który będzie starał się spłacić swoje zobowiązania.

Ocena taka jest dość trudna, zważywszy na fakt, że charakter jest dość nienamacalną cechą i opiera się na subiektywnym wrażeniu jaki dana osoba lub firma wywiera. Ocena jest tym trudniejsza im aktywniej działa dana firma w celu prezentacji godnego zaufania wizerunku.

 

CAPACITY (wypłacalność)

Wypłacalność jest jednym z podstawowych kryteriów oceny kontrahentów. Z reguły oceny wypłacalności dokonuje się na podstawie danych historycznych, patrząc, jak firma radziła sobie w przeszłości z regulowaniem zobowiązań. Na podstawie historycznych danych obserwuje się tendencje, mogące sugerować przyszły stan finansów firmy i przyszły poziom jej wypłacalności. Najpowszechniej stosowaną tu metodą jest analiza finansowa, a w szczególności:

  • Analiza płynności firmy,
  • Analiza cash flow, włączając w to analizę wskaźnikową cash flow.

Przeciętny zakres analizowanych danych historycznych to 2-3 lata.

Zdobycie danych niezbędnych do przeprowadzenia analizy finansowej jest łatwe w przypadku spółek mających obowiązek publikacji sprawozdań finansowych. Jeśli jednak takie dane nie są dostępne, analiza ta jest znacznie bardziej ograniczona. Może się ona wtedy opierać na informacjach potencjalnie dostępnych w wywiadowniach gospodarczych. Ewentualnym rozwiązaniem, w przypadku większych kontraktów, może być poproszenie kontrahenta o jego zeznania podatkowe, w celu uwiarygodnienia danych.

W szczególnych przypadkach bardzo dużych kontraktów, lub rozpoczynania długotrwałego, wspólnego przedsięwzięcia, zdarzają się też przypadki przeprowadzenia due diligence w celu dokładnego zrozumienia sytuacji finansowej klienta. Są to jednak skrajne przypadki, w których, np. firma aby móc zrealizować konkretne przyszłe zlecenia klienta, musi zainwestować znacząco w swoją infrastrukturę, ponosi więc duże ryzyko związane z realizacją tego zlecenia.

 

COLLATERAL (zabezpieczenie)

W działalności handlowej zabezpieczenie kredytu jest zdecydowanie rzadziej stosowane niż w sytuacji udzielania kredytów przez banki. Niemniej jednak w niektórych przypadkach, np. w przypadku nowych klientów, wynegocjowanie zabezpieczenia może być argumentem przeważającym szalę w stronę pozytywnego rozpatrzenia decyzji o udzieleniu kredytu kupieckiego lub zwiększeniu jego wartości. Najczęstszymi mechanizmami zabezpieczenia są:

  • Weksle, które umożliwiają szybką egzekucję zobowiązań. Warto jednak zauważyć, że żądanie weksla przy dokonywaniu sprzedaży może utrudnić transakcję oraz jest możliwe tylko w przypadku, gdy sprzedawca ma znacznie silniejszą pozycję przetargową niż klient.
  • W sytuacji firm handlujących między sobą w obie strony – nasze zobowiązania wobec klienta, których nie spłacamy, jeśli klient nie spłaca swoich.

 

CAPITAL (kapitał)

Kapitał odnosi się do kapitału własnego przedsiębiorstwa. Często nazywany jest on również aktywami netto. Prostą metodą obliczenia aktywów netto jest odjęcie od łącznej wartości aktywów, wszystkich zobowiązań firmy. To co pozostaje, to jest ta część aktywów, którą firma utrzyma nawet jeśli musiałaby nagle spłacić wszystkie swoje zobowiązania i kredyty. Wartość kapitału należy rozpatrywać w dwóch perspektywach.

Pierwszym jest spojrzenie w stosunku do zadłużenia firmy. Im mniejszy kapitał własny w porównaniu do zadłużenia firmy, tym wyższe jest ryzyko kredytowe. Oceny poziomu kapitału własnego w stosunku do długu firmy dokonuje się zazwyczaj przy pomocy wskaźników zadłużenia firmy.

Poziom kapitału należy również porównać do wielkości kredytu kupieckiego, jakiego udzielenie rozważamy. Jeśli nasz kredyt kupiecki byłby wysoki w stosunku do kapitałów firmy (tak jak może to mieć miejsce w przypadku mniejszych kontrahentów), ryzyko udzielenia go jest wysokie. W takiej sytuacji lepiej wynegocjować z klientem mniejsze i częstsze dostawy oraz krótsze terminy płatności tak, aby utrzymywać relatywnie niższy poziom udzielonego mu kredytu.

 

Poziom kapitału należy również porównać do wielkości kredytu kupieckiego, jakiego udzielenie rozważamy. Jeśli nasz kredyt kupiecki byłby wysoki w stosunku do kapitałów firmy (tak jak może to mieć miejsce w przypadku mniejszych kontrahentów), ryzyko udzielenia go jest wysokie.

 

CONDITIONS (warunki ekonomiczne)

Warunki ekonomiczne biorą pod uwagę przedsiębiorstwo w perspektywie jego otoczenia. W trakcie tej analizy patrzy się na pozycję konkurencyjną przedsiębiorstwa i jego rokowania na przyszłość. Przeszła sytuacja finansowa przedsiębiorstwa została oceniona podczas oceny jego wypłacalności i poziomu kapitału. Ocena warunków ekonomicznych ma na celu ustalenie czy w otoczeniu przedsiębiorstwa nie zachodzą zjawiska, które w jakiś sposób mogłyby zagrozić jego przyszłej kondycji finansowej.

 

Przeszła sytuacja finansowa przedsiębiorstwa została oceniona podczas oceny jego wypłacalności i poziomu kapitału. Ocena warunków ekonomicznych ma na celu ustalenie czy w otoczeniu przedsiębiorstwa nie zachodzą zjawiska, które w jakiś sposób mogłyby zagrozić jego przyszłej kondycji finansowej.

 

Zależnie od branży analiza ta może przebiegać bardzo różnie i jej głębokość może być zróżnicowana. Najczęściej, przy jej przeprowadzaniu stosuje się elementy wykorzystywane również przy analizie strategicznej przedsiębiorstwa. Przeprowadza się:

  • Analizę zewnętrznego otoczenia makroekonomicznego – tu wykorzystuje się narzędzia takie jak analiza otoczenia PESTEL
  • Analizę zewnętrznego otoczenia mikroekonomicznego – dokonywana między innymi przy wykorzystaniu Analizy 5 sił Portera, Macierzy BCG, analizy grup strategicznych, segmentacji rynku

 

A oto w jak ciekawy sposób podejście 5C wyjaśnia swoim klientom jeden z czołowych na świecie producentów maszyn:

 

Warto podkreślić, że małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią niejednorodną grupę kredytobiorców, różniącą się między sobą wielkością kapitału, rodzajem i rozmiarami działalności. Wpływa to w istotny sposób na zakres przeprowadzanej analizy, która nie musi być tak szczegółowa w wypadku niewielkich kredytów udzielanych małym przedsiębiorstwom, jak przy finansowaniu wielkich zamówień. Należy pamiętać, że podstawowymi wielkościami oddziałującymi na możliwości płatnicze firm są: wartość majątku (trwałego i obrotowego) i jego struktura, struktura kapitałów, struktura zobowiązań, płynność środków, wartość sprzedaży i jakość produkcji, pozycja przedsiębiorstwa na rynku, sprawność i kwalifikacje kadry kierowniczej oraz (co również ważne) zamierzenia polityki gospodarczej państwa mogące oddziaływać na sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa.

 

5316 czytano

Write a comment...

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *