Prawo

Błędy formalne zgłoszenia podwykonawcy


Dla lepszego zabezpieczenia interesów podwykonawców zamówień publicznych, których przedmiotem są roboty budowlane, ustawodawca wprowadził obowiązek zamawiającego dokonania bezpośredniej zapłaty na rzecz podwykonawcy wówczas, gdy wykonawca się od tego uchyla1.

Warunkiem powstania odpowiedzialności zamawiającego jest uprzednie przedłożenie mu poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii zawartej umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi, w terminie 7 dni od dnia jej zawarcia2.

 

Czy zamawiający powinien zareagować, jeżeli dostrzeże błędy formalne zgłoszenia podwykonawcy?

Jedynym obowiązkiem zamawiającego, nałożonym na niego przez ustawodawcę, jest zbadanie, czy w treści przedłożonej umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi, termin płatności jest nie dłuższy niż 30 dni od doręczenia faktury. Jeżeli termin zapłaty wynagrodzenia jest dłuższy, zamawiający informuje o tym wykonawcę i wzywa go do doprowadzenia do zmiany tej umowy pod rygorem wystąpienia o zapłatę kary umownej3. Zamawiający nie ma prawa, by w innym zakresie ingerować w treść umowy, podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi. Nie ma kompetencji do żądania zmian projektu czy treści zawartej umowy ani też nie może sprzeciwić się jej zawarciu4.

 

Czy zamawiający będzie zobowiązany zapłacić podwykonawcy, jeżeli nie zasygnalizuje dostrzeżonych błędów zgłoszenia?

W jednej ze spraw prowadzonych przez Kancelarię powstało pytanie, czy aktywność zamawiającego sprowadza się wyłącznie do zbadania, czy termin płatności określony w umowie o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usług, nie jest zgodny z ustawą, czy też powinien ona także zwrócić uwagę stron tej umowy (wykonawcy lub podwykonawcy) na uchybienia dostrzeżone po przedłożeniu mu kopii umowy.

Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco. Pracownik podwykonawcy złożył w Urzędzie Gminy (zamawiający) kopię umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem była dostawa towarów, nie poświadczoną za zgodność z oryginałem. Kopię umowy przyjął pracownik odpowiedzialny u zamawiającego za zamówienia publiczne. Następnie kopia umowy trafiła do wójta gminy, który nie uznał za stosowne powiadomić stron umowy o podwykonawstwo, że jej kopia nie została poświadczona za zgodność z oryginałem.

Objęte umową podwykonawczą materiały budowlane zostały dostarczone na potrzeby realizowanego zamówienia publicznego. Wykonawca nie zapłacił podwykonawcy. Wezwany do zapłaty zamawiający odmówił wskazując, że przedłożona mu kopia umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem były dostawy, nie została poświadczona za zgodność z oryginałem.

W procesie podwykonawcy przeciwko zamawiającemu o bezpośrednią zapłatę za dostarczone towary Kancelaria argumentowała, że milczenie zamawiającego, świadomego wadliwego zgłoszenia umowy o podwykonawstwo, jest bezprawne i nie zwalnia go z obowiązku dokonania bezpośredniej zapłaty. Rozpatrujące sprawę Sąd Okręgowy w Gdańsku, a następnie Sąd Apelacyjny w Gdańsku5 podzieliły tę argumentację. Stwierdziły, że w oczywistej sprzeczności z zasadami uczciwości i lojalności pozostaje zachowanie zamawiającego uchylającego się od obowiązku zapłaty mimo, że informacja o zawarciu umowy o podwykonawstwo do niego dotarła. Funkcja ochronna przepisów art. 143b i art. 143c p.z.p. w połączeniu z charakterem prawnym pozwanej będącej jednostką samorządu terytorialnego wymagał podjęcia przez pozwaną dalszych działań co najmniej o charakterze wyjaśniającym. Wprawdzie w art. 143b i art. 143c p.z.p. nie wprowadzono postępowania naprawczego na kształt istniejącego w procedurze cywilnej postępowania dotyczącego uzupełnienia braków formalnych pism procesowych, jednak mając na uwadze funkcje i cel tych przepisów oraz zasadę zaufania do działalności organów władzy państwowej i samorządowej nic nie stało na przeszkodzie do wezwania powódki lub wykonawcy do przedłożenia prawidłowej formy zawartej umowy dostawy, czyli jej kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem. Wyłączenie odpowiedzialności zamawiającego tylko na tej podstawie, że została mu przedstawiona jedynie kopia umowy bez jej poświadczenia za zgodność z oryginałem w sytuacji bezczynności zamawiającego, musi zostać uznane za sprzeczne z zasadami sprawiedliwości społecznej  oraz z  istotą regulacji z art. 143b i art. 143c p.z.p. Uchylanie się przez zamawiającego od zapłaty uznane zostało w okolicznościach tej sprawy za nadużycie prawa podmiotowego (art. 5 kc). Nawet uznanie, że  zachowanie zamawiającego polegające na nie poinformowaniu wykonawcy lub podwykonawcy, że kopia przedstawionej umowy nie została poświadczona za zgodność z oryginałem, nie stanowi formy wykonywania prawa podmiotowego, to i tak uznać należało, że zachowanie pozwanej może zostać poddane ocenie przez pryzmat zasad współżycia społecznego. Nie bowiem żadnych prawnych przeszkód, aby zachowania uczestników obrotu cywilnoprawnego poddawać ocenie z tej właśnie perspektywy tym bardziej, że zasady współżycia społecznego uzupełniają  m.in. treść czynności prawnej (art. 56 k.c.), decydują o jej ważności (art. 58 § 2 k.c.), czy też wyznaczają sam sposób wykonania zobowiązania (art. 354 § 1  k.c.). Niewątpliwie więcej należy wymagać od organów władzy publicznej uczestniczących w procesie realizacji zamówienia publicznego mając na uwadze, że do wiadomości zamawiającego dotarła jednak informacja o zawarciu umowy o podwykonawstwo oraz że  generalny wykonawca inwestycji nie wykonał obowiązku przedstawienia kopii umowy o podwykonawstwo poświadczonej za zgodność z oryginałem.

Omawiane orzeczenie ma istotne znaczenie w ochronie prawnej podwykonawców. Wskazuje, że zamawiający, któremu przedłożono umowę o podwykonawstwo nie spełniającą wymogów określonych przez PZP, powinien zwrócić na to uwagę stronom tej umowy tak, aby zrealizować funkcję ochronną przepisów art. 464 i 465 PZP i to pod rygorem odpowiedzialności za zapłatę podwykonawcy.

[1] Art. 465 ust. 1 PZP obowiązującego od 1.01.2021 r., poprzednio art. 143c ust 1 PZP obowiązującego do 31.12.2020 r.,
[2] Art. 464 ust. 8 PZP obowiązującego od 1.01.2021 r., poprzednio art. 143b ust 8 PZP obowiązującego do 31.12.2020 r.,
[3] Art. 464 ust. 9 PZP obowiązującego od 1.01.2021 r., poprzednio art. 143b ust 9 PZP obowiązującego do 31.12.2020 r.,
[4] Zawarcie w umowie pomiędzy zamawiającym a wykonawcą klauzuli zakazującej wykonawcy zawarcia umowy o podwykonawstwo w zakresie dostaw lub usług, poza nieracjonalnością, byłoby w mojej ocenie bezskuteczne wobec podwykonawcy i rodziło wyłącznie odpowiedzialność kontraktową wykonawcy wobec zamawiającego.
[5] wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 26 sierpnia 2020 r., sygn. akt  IX GC 324/19 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 marca 2021 r., sygn. akt I AGa 217/20

 


Autor artykułu:

Marcin Szwanenfeld

Absolwent Wydziału Prawa UAM w Poznaniu, odbył aplikację sądową (zakończoną wynikiem bardzo dobrym) i aplikację radcowską. Zajmuje się szeroko pojętą tematyką prawa cywilnego, ze szczególnym uwzględnieniem dochodzenia należności. Jest autorem specjalistycznych opracowań publikowanych m.in. w Przeglądzie Sądowym i Monitorze Prawniczym.

.

 

 

Write a comment...

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *