Ustalenie właściwego limitu kredytowego jest jednym z największych wyzwań w zarządzaniu należnościami handlowymi. Z jednej strony powinniśmy wziąć pod uwagę siłę finansową kontrahenta (tutaj pomocna jest między innymi dobra analiza finansowa), a z drugiej tzw. apetyt na ryzyko, czyli wielkość i rodzaj ryzyka, którą organizacja jest gotowa zaakceptować lub utrzymać (ISO 31000). Wbrew pozorom, apetyt na ryzyko w przypadku przyznawania kredytu kupieckiego, jest mierzalny. Można też posłużyć się odpowiednimi narzędziami określając poziom ewentualnego kredytu kupieckiego.
Celowo mówię „jak wyznaczyć” a nie „jak obliczyć” ponieważ „obliczamy” z przewidywanej wielkości sprzedaży, a „wyznaczamy” ze sprawozdań finansowych kontrahenta. Do tego pierwszego pomocny może być kalkulator jaki można znaleźć w Strefie Credit Managera, liczący tzw. limit „od sprzedaży”. Alternatywą tej propozycji, uwzględniającą wahania sprzedaży w trakcie roku obrotowego jest metodologia proponowana na przykład przez KUKE. We wspomnianym kalkulatorze można znaleźć sposób na „wyznaczenie” limitu kredytowego z wybranych wielkości w sprawozdaniach finansowych kontrahenta, czyli tzw. kalkulacji „od ryzyka”. Wyzwaniem dla tego modelu jest określenie poziomu ryzyka naszego klienta. To skomplikowany proces, wymagający wiedzy i doświadczenia.
Przyjrzyjmy się dość prostej metodzie „wyznaczenia” limitu kredytowego używając tzw. formuły Wilcox’a, szerzej znanej jako uproszczona metoda szacowania wartości likwidacyjnej przedsiębiorstwa. W metodzie Wilcox’a wartość przedsiębiorstwa szacowana jest z punktu widzenia możliwości zaspokojenia roszczeń jego wierzycieli. Rozumie się ją jako wartość netto przedsiębiorstwa w przypadku wymuszonej sprzedaży. Określa ona stopień do jakiego mogą być zaspokojone żądania kredytodawców. Wartość likwidacyjną według tej metody/formuły oblicza się następująco:
Wartość likwidacyjna przedsiębiorstwa =
+ 100% środków pieniężnych oraz papierów wartościowych, które można upłynnić
+ 70% wartości księgowej zapasów, należności i zaliczek
+ 50% wartości księgowej pozostałych aktywów
– 100% zobowiązań krótko- i długoterminowych
Wzór ten pozwala na obliczenie, jaką wartość likwidacyjną będzie miała firma w przypadku ewentualnego bankructwa czy wymuszonej wyprzedaży jego mienia. Pozwala to więc określić stopień wypłacalności podmiotu, a tym samym szans kredytodawców na odzyskanie wierzytelności.
Jeżeli tak wyliczona wartość przedsiębiorstwa będzie ujemna to oznacza, że zobowiązania nie mogłyby być w całości spłacone. Wynik tego wyliczenia może być też wykorzystywany do szacowania możliwej do udzielenia kwoty kredytu. Warunkiem przeprowadzenia tego szacunku będzie uzyskanie dodatniej wartości likwidacyjnej.
Jak zwykle, proste metody są łatwe do zastosowania i zrozumienia, ale posiadają też wady. Wadą tej metody jest nieprecyzyjność i subiektywność uzyskanego wyniku. Jeżeli na przykład likwidacja przyjęłaby postać wymuszonej, to wartość środków trwałych uległaby obniżeniu. Oczywistą wadą jest wiarygodność samych danych finansowych, szczególnie duża podatność na manipulacje wartością majątku przedsiębiorstwa.
PRZYKŁAD
Jak przykładowo mogłoby wyglądać wyznaczenie limitu kredytowego przy pomocy formuły Wilcox’a? Rozważmy hipotetyczne przedsiębiorstwo o następujących danych finansowych:
| WYSZCZEGÓLNIENIE | 2018 | 2019 |
| gotówka | 22 299 | 43 050 |
| papiery wartościowe | 2 620 | 5 190 |
| należności | 313 880 | 397 965 |
| zapasy | 235 037 | 241 763 |
| zaliczki | 0 | 0 |
| inne aktywa | 1 021 471 | 1 031 609 |
| zobowiązania krótkoterminowe | 232 952 | 246 481 |
| zobowiązania długoterminowe | 0 | 0 |
Ocena wartości przedsiębiorstwa za pomocą wskaźnika Wilcox’a jest następująca:
| WYSZCZEGÓLNIENIE | WAGA | 2018 | 2019 |
| gotówka | 100% | 22 299 | 43 050 |
| papiery wartościowe | 100% | 2 620 | 5 190 |
| należności | 70% | 219 716 | 271 575 |
| zapasy | 70% | 164 525,9 | 169 234,1 |
| zaliczki | 70% | 0 | 0 |
| inne aktywa | 50% | 510 708,5 | 515 804,5 |
| zobowiązania krótkoterminowe | 100% | 232 952 | 246 481 |
| zobowiązania długoterminowe | 100% | 0 | 0 |
Wartość przedsiębiorstwa w roku 2018 wynosi według tej metody 686 917,40. Natomiast rok później to 758 373,10. Te wielkości to również proponowany maksymalny limit kredytowy, odpowiednio, w roku 2018 i w 2019.
